HPV (Human Papilloma Virus) Nedir?

HPV (İnsan Papilloma Virüsü), insanlar arasında ciltten cilde temas yoluyla geçen viral bir enfeksiyondur. Cinsel yollarla bulaşan ve cinsel organları, ağız içini veya boğazı etkileyebilen 100'den fazla HPV çeşidi bulunmaktadır. Bu virüs, genital siğillere ve servikal hastalıklara sebep olabilir; yüksek riskli alt türleri vardır ve bu tip HPV türleri kansere yol açabilir.

Çoğu durumda, HPV nedeniyle ortaya çıkan semptomlar kendiliğinden iyileşebilir ve herhangi bir sağlık sorununa neden olmadan atlatılabilir. Ancak HPV kendiliğinden vücuttan atılmadığında, bahsedilen genital siğiller ve kanser gibi sağlık sorunları görülür ve tedavi edilmediğinde bu sorunların ilerleme riski bulunmaktadır. Genital siğiller genellikle genital bölgede küçük bir veya bir grup yumru olarak görünür. Bu siğiller kabarmış halde, düz veya karnabahar şeklinde olabilirler.

HPV’nin genital kanserlere ve rahim ağzı kanserine sebep olan 40’dan fazla türü bulunmaktadır. Rahim ağzı kanseri, belirli HPV türleri ile cinsel yolla edinilmiş enfeksiyondan kaynaklanır. İki HPV tipi (16 ve 18) rahim ağzı kanserlerinin % 70'ine ve kanser öncesi rahim ağzı lezyonlarına neden olur.[1]  Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre 2018'de tahmini 570.000 yeni vaka ile dünya çapında kadınlar arasında en sık görülen dördüncü kanserdir.[2] HPV, ayrıca (vajina, penis, veya anüste) genital kanserlere de sebep olabilir.

Genital siğillere neden olabilecek HPV türlerinin, kansere neden olabilecek HPV türleri ile aynı olmadığı biliniyor. HPV'li hangi kişilerin kanser veya başka sağlık sorunları geliştireceğini bilmenin bir yolu ne yazık ki yok. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler (HIV/AIDS olanlar dahil), HPV ile daha çok mücadele etmek zorunda kalabilirler. 

HPV Nasıl Bulaşır? 

İnsan Papilloma Virüsü, cinsel yollarla bulaşan bir virüstür. HPV taşıyan biriyle vajinal, anal veya oral seks yapmak, HPV bulaşması olasılığını arttırabilir. İnsan Papilloma Virüsü, enfekte olan kişinin hiçbir belirti veya semptomu olmasa bile bir başka kişiye geçebilir. Kişi cinsel olarak aktif olmaya yeni başlamış veya tek bir kişiyle birlikte olmuş olsa da HPV taşıma olasılığı bulunur.

İnsan Papilloma Virüsü bulunan biriyle yaşanan cinsel birliktelikten hemen sonra semptomlar görülmeyebilir veya bazı durumlarda, bu semptomların görülmesi uzun yıllar alabilir. Bu durum ilk ne zaman enfekte olunduğunun tahmin edilememesine ve olası diğer HPV taşıyıcılarına bilgilendirememeye sebep olur. HPV’nin sıklıkla görülmesinin başlıca sebeplerinden biri de bu virüsün semptom göstermeden yayılabiliyor olmasıdır. 

HPV Belirtileri Nelerdir?

İnsan Papilloma Virüsü, belirtilere neden olmadan uzunca bir süre insan vücudunda kalabilir. Çoğu durumda da, vücudun bağışıklık sistemi belirtiler ortaya çıkmadan önce enfeksiyonu yenmiş olur. Eğer kişide siğil görünüyorsa, ne tür bir HPV olduğuna bağlı olarak siğillerin görünümü değişebilir.

Genital Siğiller: Genital siğiller, düz halde lezyonlar, sap benzeri çıkıntılar ya da karnabahar benzeri yumrular şeklinde teşhis edilebilir. Genital siğiller kadınlarda çoğunlukla vulvada görünür, ama anüs çevresinde, vajinada ya da rahim ağzında da bulunabilir. Erkeklerde ise çoğunlukla penis başında, testis torbalarının ve anüsün çevresinde görülebilir. Bu siğiller kaşıntı ile birlikte az miktarda ağrı ve rahatsızlık hissine de neden olabilir.

Yaygın Siğiller: Bu siğiller kabarık ve dokunulduğunda sert yumrular şeklinde hissedilir. Birbiri yanında yayılmış biçimde görülebilirler. Çoğunlukla parmaklarda veya elde, özellikle de avuç içinde teşhis edilebilir. Gün içerisinde ellerimizi fazlaca kullandığımız için yayılan siğiller, yaralanma ve kanamaya açıktır. Ağrı hissi verebilir.

Plantar Siğiller: Ayak topuğu veya ayak parmaklarının arkasında görülen, sert ve yayılmış haldeki siğillerdir. Ayak bölgesinde bulunması sebebiyle rahatsızlığa sebep olabilir, genellikle pütürlü bir yapıya sahiptir.

Düz siğiller: Ucu düz ve hafif kabarık görünümdeki lezyonlardır. Vücudun herhangi bir bölgesinde çıkabilir, erkeklerde genellikle sakal bölgesinde görülür. Kadınlarda ise bacaklarda görüldüğü durumlar çoğunluktadır. 

Kimler HPV Riski Altındadır?

HPV enfeksiyonu riski, kişide birçok etkene bağlı olarak artabilir. Bunlardan öncelikli olanı, cinsel partner sayısının fazlalığıdır. Birlikte olunan kişinin birden çok partnerinin bulunması da, virüs bulaşması olasılığını arttırabilir. İkinci risk faktörü, kişinin bağışıklık sistemi ile ilgilidir; HPV enfeksiyonunu yenebilmede bağışıklık sisteminin güçlü olup olmadığı oldukça önemlidir. Bu yüzden zayıf bağışıklık sistemine sahip olanların bu enfeksiyona yakalanma oranı oldukça yüksek olabilir.

Eğer kişide ağır hastalık geçmişi varsa, hastalıktan veya kullanılan ilaçlardan ötürü de bağışıklık sistemi zayıflamış olabilir. Bu durumda olan kişiler, HPV enfeksiyonuna daha açık olabilir.

Risk faktörlerinden bir diğer ise yaş olarak kabul edilmektedir. Yaygın siğillerin görüldüğü HPV enfeksiyonları genellikle çocuklarda, genital siğillerin görüldüğü enfeksiyonlar ise ergenlik ve yetişkinlik çağındaki kişilerde teşhis edilir. Bir diğer risk faktörü ise hasar almış cildin bulunmasıdır. Çünkü HPV enfeksiyonu, eğer kişinin cildinde bir yara, açılmış bir yüzey bulunuyorsa o bölgede siğil geliştirebilir, enfeksiyonun atlatılma süresi uzayabilir. 

HPV Tedavisi Nasıl Olur?

İnsan Papilloma Virüsünün kendisi için bir tedavi yöntemi bulunmuyor. Modern tıp şimdilik yalnızca HPV’nin sebep olduğu semptomlara karşı tedaviler geliştirebilmiştir. Örneğin, siğiller için reçeteli ilaçlar tavsiye edilmektedir. Hangi çeşit siğil bulunursa bulunsun, ilk semptomlar görüldüğünde zaman kaybetmeden bir doktora gidilmeli ve muayene olunmalı; virüsün çeşidi ve olası başka rahatsızlıkların riski belirlenmelidir. Kişi doktora gitmez ve tedavi almazsa, siğiller büyüyebilir ve siğillerin bulunduğu alan genişleyebilir.

Rahim ağzı kanserine yüksek oranda sebep olabilen HPV, bulaştığında semptom göstermeden de kansere sebep olabilir. Bu yüzden rutin kontrolleri aksatmamak ve düzenli olarak smear testi yaptırmak gereklidir. Böylece virüsün ve olası sonuçlarının erkenden teşhis edilebilmesine ve tedaviye başlanabilmesine olanak sağlanmış olur.

HPV Aşısı

HPV aşıları, çeşitli HPV tiplerinin neden olduğu enfeksiyonları önleyerek rahim ağzı kanserini ve siğilleri önler. Dünya Sağlık Örgütü, 11-12 yaş grubundaki tüm çocuklara HPV aşısı yapılmasını öneriyor. Çünkü erken yaşta HPV aşısı olmak, ilerleyen yaşlarda HPV’den ve semptomlarından korunma şansını arttırabilir.

HPV, rahim ağzı kanserinin en yaygın sebepleri arasında. Oldukça tehlikeli ve gizlice ilerleyen bu kanser türüne en çok ‘Tip 16’ ve ‘Tip 18’ olarak adlandırılan Papilloma Virüslerinin neden olduğu tespit edilmiştir. İkili aşı olarak adlandırılan HPV aşısı, bu iki virüs tipine yönelik koruma sağlıyor. Aynı zamanda siğillerin oluşumuna neden olan HPV türlerine de koruma isteniyorsa, uzmanlar dörtlü aşı yaptırılmasını öneriyor.

Dörtlü aşı, ‘Tip 16’ ve ‘Tip 18’ virüslerinin yanı sıra, genital siğillere yol açan ‘Tip 6’ ve ‘Tip 11’ virüslerini de içeriyor. Diğer aşı türü ise ‘Tip 16’, ‘Tip 18’ ve siğillere sebep olan HPV tiplerinin yanı sıra, kansere sebep olabilecek virüsleri içeren yedi tür aşıyı daha içeriyor. Bu aşılar, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından ön yeterliliğe sahip kabul edilmekle birlikte, HPV’ye bağlı kanser vakaların azaltılması için birçok ülkenin sağlık politikalarına dahil ediliyor.

HPV aşıları, virüse maruz kalmadan önce yapılması durumunda riskleri büyük oranda azaltabilir. Uzmanlar ve uluslararası sağlık örgütleri tarafından cinsel birliktelik yaşamadan önce her bireyin HPV aşısı yaptırması öneriliyor; bunun için de dünya çapında kız ve erkek çocuklarının HPV aşısı olabilmesi için çalışmalar yürütülüyor.

HPV aşıları, birçok virüse karşı yapılan aşılar gibi HPV'ye maruz kalmadan önce uygulanırsa en iyi sonucu verir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü, 9 ila 14 yaşları arasındaki kızların çoğunun aşılanmasını önermektedir. Yine de unutulmamalıdır ki aşılar, enfeksiyonu veya kanser gibi HPV ile ilişkili hastalıkları tedavi için değil, bu hastalıklardan korunma amacıyla yapılıyor. Düzenli olarak muayene olmak ve test yaptırmak, HPV aşısı olunsa dahi önemli.

HPV’den Korunma Yöntemleri

HPV’nin en çok cinsel birliktelik ile yayıldığı göz önünde bulundurulduğunda, kondom kullanımı oldukça önemli bir korunma yöntemi olarak görülebilir. Enfeksiyon riskini oldukça düşüren kondom kullanımı, yine de enfeksiyonu tamamen önlemeyebilir. Çünkü kondom, HPV ile enfekte olabilecek genital ve anal bölgeyi tam anlamıyla korumamaktadır. Fakat HPV gibi diğer enfeksiyonlar için de yüksek oranda koruma sağladığı için kullanılması önerilmektedir.

Bir diğer korunma yöntemi, aşı olmaktır. HPV aşısı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından onaylanmış ve koruyuculuğu test edilmiş güvenli bir aşıdır. Önerilen yaş gruplarına HPV aşısı yapıldığında büyük oranda riski azalttığı belirtiliyor. Bunun yanı sıra rahim ağzı kanseri taramasını uygun aralıklarla yaptırmak da 21-65 yaş arası kadınlar için kanseri önleyici bir tedbir olarak görülüyor.

Yararlanılan kaynaklar:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32997908/

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer#:~:text=Cervical%20cancer%20is%20caused%20by,%2C%20vagina%2C%20penis%20and%20oropharynx.

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer

https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/infectious-agents/hpv/hpv-and-cancer-info.html

https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-vaccine-fact-sheet

https://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hpv.html

[1]https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer#:~:text=Cervical%20cancer%20is%20caused%20by,%2C%20vagina%2C%20penis%20and%20oropharynx.

[2]https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papillomavirus-(hpv)-and-cervical-cancer